Do chưa nắm bắt đầy đủ thông tin, kèm theo sự cổ súy và phản ứng thái quá, một số người dân xã Hưng Trạch (huyện Bố Trạch) đã có hành vi cản trở, thậm chí hủy hoại tài sản doanh nghiệp khai thác khoáng sản tại vị trí được cấp phép phục vụ vật liệu xây dựng Dự án đường cao tốc Bắc - Nam đoạn đi qua địa phận tỉnh Quảng Bình, gây mất an ninh trật tự tại địa phương.

Người dân cản trở việc hút cát của Công ty Phương Thành.

Theo đó, để đảm bảo nguồn vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho Dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025, đoạn đi qua địa phận tỉnh Quảng Bình, căn cứ các quy định của pháp luật và cơ chế đặc thù đối với nguồn nguyên vật liệu xây dựng tại địa phương, ngày 29/12/2023, UBND tỉnh Quảng Bình có bản Xác nhận số 3926/XN-UBND xác định khu vực khai thác cát cung cấp cho gói thầu XL02 của Dự án này tại xã Hưng Trạch và xã Cự Nẫm (huyện Bố Trạch) với diện tích 18,40ha, trữ lượng 465.192m³. Thời hạn khai thác đến ngày 31/12/2025 cho Công ty Cổ phần đầu tư và xây dựng giao thông Phương Thành (gọi tắt là Công ty Phương Thành) triển khai thực hiện.

Ngày 24/2/2024, khi một doanh nghiệp tại huyện Bố Trạch vận hành khai thác (do Công ty Phương Thành thuê) dùng 02 xà lan tiến hành khảo sát, chuẩn bị cho việc khai thác cát nằm trong vị trí được cấp quyền khai thác tại khu vực sông Son thuộc thôn Khương Hà 1, xã Hưng Trạch thì một số người dân địa phương tụ tập và có hành vi ngăn chặn, phản đối. Với lý do việc khai thác cát có nguy cơ gây sạt lở bãi bồi, nơi người dân đang canh tác hoa màu.

Tiếp đến, ngày 27/3/2024, khi công nhân và các phương tiện của Công ty Phương Thành đến khu vực được cấp phép nói trên để khai thác cát thì người dân tiếp tục kéo ra ngăn cản. Tại thời điểm này, lực lượng Công an huyện Bố Trạch và Công an xã Hưng Trạch đã tham mưu cho Đảng ủy, UBND xã Hưng Trạch tuyên truyền, vận động người dân không có các hành vi cản trở, vi phạm pháp luật và đề nghị doanh nghiệp tạm dừng khai thác. 

Người dân tụ tập đông người tại trụ sở xã Hưng Trạch tối ngày 27/3/2024.

Buổi chiều cùng ngày, khi các phương tiện của Công ty Phương Thành đến địa điểm được cấp phép khai thác cát thì người dân lại tiếp tục kéo ra phản đối, cản trở. Có 02 trường hợp là bà Nguyễn Thị H. (SN1995) và ông Nguyễn Văn N. (SN1968), cùng trú tại thôn Thanh Bình 2, xã Hưng Trạch dùng dao đâm thủng, cắt ống cao su chuyên dùng để hút cát nhằm mục đích không cho các phương tiện khai thác cát.

Ngay sau đó, Công an xã Hưng Trạch đã mời 02 trường hợp nói trên về trụ sở để làm rõ hành vi hủy hoại tài sản của doanh nghiệp. Khoảng 21h cùng ngày, có khoảng 100 người dân, chủ yếu ở thôn Thanh Bình 2 đã tụ tập đến trụ sở UBND xã Hưng Trạch nhằm gây áp lực, ngăn cản lực lượng Công an đang làm việc với 02 trường hợp này. Đến 22 giờ 20 phút cùng ngày, với sự giải thích, vận động của chính quyền và lực lượng Công an, số người dân này đã tự giải tán ra về.

Tại bản Xác nhận số 3926/XN-UBND, UBND tỉnh đã yêu cầu Công ty Phương Thành khai thác theo phương pháp lộ thiên, sử dụng thuyền máy để hút cát với độ sâu 2,65m (tính từ bề mặt địa hình đáy sông). Thời gian khai thác ban ngày; cấm mọi hoạt động vào ban đêm, những ngày thời tiết bất lợi, lễ, Tết; chỉ khai thác vật liệu phục vụ Dự án. Đồng thời, cắm đầy đủ các mốc ranh giới mỏ, thực hiện việc khai thác đúng khối lượng, công suất, kế hoạch, phương pháp theo quy định. Thống kê, kiểm kê, tổng hợp đầy đủ khối lượng khoáng sản khai thác thực tế để thực hiện nghĩa vụ tài chính và các nghĩa vụ khác theo đúng quy định của pháp luật về khoáng sản và pháp luật khác có liên quan. Trong quá trình khai thác nếu có hiện tượng sạt, lở thì phải dừng ngay việc khai thác, báo cáo ngay cho UBND xã Hưng Trạch, UBND huyện Bố Trạch, Sở Tài nguyên và Môi trường kiểm tra, xác định nguyên nhân, mức độ tác động tới lòng, bờ, bãi, sông, báo cáo UBND tỉnh xem xét, quyết định.

Như vậy, có thể thấy, UBND tỉnh và các cơ quan chuyên môn cũng như chính quyền địa phương đã xem xét, tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật về khoáng sản và các pháp luật khác có liên quan nhằm hạn chế đến mức thấp nhất những tác động về tài nguyên, môi trường sống của người dân nơi có dự án đi qua, vừa đảm bảo tạo nguồn khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ dự án trọng điểm Quốc gia.

Theo đánh giá, trong giai đoạn đầu triển khai Dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025, đoạn đi qua địa phận tỉnh Quảng Bình, do vướng mắc trong khâu giải phóng mặt bằng, xây dựng khu tái định cư, khó khăn về nguồn vật liệu cung cấp thi công… nên Quảng Bình là một trong những địa phương đứng tốp cuối của cả nước về tiến độ thực hiện. Tuy nhiên, nhờ sự vào cuộc kịp thời, nỗ lực của cả hệ thống chính trị, đến nay Quảng Bình là một trong những địa phương đứng tốp đầu về tiến độ và khối lượng thi công các hạng mục của Dự án.

Công an xã Hưng Trạch làm việc với trường hợp có hành vi hủy hoại tài sản của doanh nghiệp khai thác cát.

Đối với những băn khoăn, nghi ngại của người dân trước những tác động xấu đến môi sinh, môi trường và gây nguy cơ sạt, lở, nhất là tại tuyến sông Son thuộc địa bàn xã Hưng Trạch, các cơ quan chức năng liên quan đã khảo sát, tính toán rất kỹ lưỡng, khoa học. Đặc biệt, là yêu cầu về địa điểm và những tác động tiêu cực về địa chất, môi trường có thể xảy ra để lựa chọn vị trí, phương thức khai thác phù hợp.

Tuy nhiên, hiện nay, do một số người dân vẫn chưa nắm bắt thông tin, việc định hướng về lợi ích và hiệu quả của Dự án đường cao tốc Bắc - Nam đoạn đi qua địa phận tỉnh Quảng Bình, nguồn cung vật liệu phục vụ dự án của các cơ quan chức năng và doanh nghiệp còn hạn chế, dẫn đến việc người dân địa phương còn băn khoăn, nghi ngại, ít nhiều ảnh hưởng đến quá trình triển khai, thi công của Dự án. Nhất là sự việc vừa xảy ra ngày 27/3/2024 vừa qua, khi có một số người dân có hành vi cản trở, huỷ hoại tài sản doanh nghiệp, vô hình chung đẩy bản thân trở thành người vi phạm pháp luật.

Lợi ích của Dự án đường cao tốc Bắc - Nam đem lại vô cùng to lớn. Do đó, hơn ai hết người dân cần đồng thuận, ủng hộ việc triển khai khai thác cát của Công ty Phương Thành phục vụ việc triển khai Dự án hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng, nhằm tạo động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chính quyền và các cơ quan liên quan cần tích cực vào cuộc, tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền, đối thoại, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng cũng như giải đáp những thắc mắc, kiến nghị của người dân. Từ đó, người dân đồng lòng, ủng hộ việc khai thác cát của Công ty Phương Thành phục vụ Dự án, tránh gây ra những phức tạp và hệ lụy về an ninh trật tự.