Ca khúc “Tiến về Hà Nội” của nhạc sỹ Văn Cao đã trở thành giai điệu quen thuộc, gắn chặt với ngày Giải phóng Thủ đô 10/10.

“Trùng trùng quân đi như sóng
Lớp lớp đoàn quân tiến về
Chúng ta đi nghe vui lúc quân thù đầu hàng, cờ ngày nào tung bay trên phố…
Năm cửa ô đón mừng đoàn quân tiến về/Như đài hoa đón mừng nở năm cánh đào…”

Với lời ca hào hùng, khí thế và sôi nổi, đến nay, bài hát “Tiến về Hà Nội” của nhạc sỹ Văn Cao vẫn vang lên trong những dịp kỷ niệm Ngày Giải phóng Thủ đô như một "khúc ca khải hoàn" của người Hà Nội.

Mặc dù ca khúc “Tiến về Hà Nội” được nhạc sỹ Văn Cao viết vào tháng 10 năm 1949 - trước ngày Giải phóng Thủ đô 5 năm, nhưng đã miêu tả chính xác, sinh động bằng âm nhạc cảnh tượng Đoàn quân Giải phóng tiến về Thủ đô ngày chiến thắng; niềm vui sung sướng của nhân dân khi được tiếp quản Thủ đô.

Sinh thời, nhạc sỹ Văn Cao đã từng chia sẻ về hoàn cảnh ra đời của ca khúc này: “Khi về tới chợ Đại, chúng tôi phải đến gặp ngay đồng chí Lương Xuân Nhị và đồng chí Tử Phác, lúc đó là cán bộ lãnh đạo Chi hội Văn nghệ Liên khu 3. Riêng phần nhiệm vụ công tác của tôi là phải sáng tác một bài hát cho Hà Nội.

Tôi còn nhớ trong một buổi họp chi bộ ở Liên khu 3 tôi đã hứa với các đồng chí Khuất Duy Tiến và đồng chí Lê Quang Đạo là tôi sẽ viết một ca khúc về Hà Nội. Tối hôm ấy, tôi đã cùng ăn cơm với anh Lê Quang Đạo.”

Đó là vào cuối năm 1948, khi gặp nhau tại cuộc họp chi bộ của Liên khu 3, đồng chí Lê Quang Đạo đã gửi gắm nhạc sỹ Văn Cao rằng: "Nếu cậu yêu Hà Nội, nhớ Hà Nội thì hãy sáng tác cho Hà Nội một bài hát vừa hùng tráng vừa trữ tình nhé!"

Đêm hôm ấy đi dọc đường làng trăng sáng lung linh bên những bụi tre xanh, những nét nhạc đầu tiên của bài “Tiến về Hà Nội” đã đến với tôi: Trùng trùng quân đi như sóng/ Lớp lớp đoàn quân tiến về...”

Trong vòng hai tuần sau đó, nhạc sỹ đã viết xong ca khúc “Tiến về Hà Nội.” Bài hát ra đời trong hoàn cảnh chiến tranh khói lửa mùa xuân năm 1949.

[[Audio] Những giai điệu bất hủ về ngày giải phóng Thủ đô Hà Nội]

Sau đó, ca khúc “Tiến về Hà Nội” được in trên tờ báo Thủ đô do đồng chí Khuất Duy Tiến (Phó bí thư Thành ủy Hà Nội lúc bấy giờ) phụ trách.

Mấy tháng sau, đầu năm 1950, nhạc sỹ Tạ Phước đã dàn dựng bài “Tiến về Hà Nội” phục vụ bộ đội và nhân dân tỉnh Thái Bình rồi nhanh chóng được phổ biến ở nhiều địa phương khác trong cả nước./.