Chiều nay (26/10), Quốc hội thảo luận trực tuyến về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

Bà Nguyễn Thị Tuyết Nga, Ủy viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, ĐBQH tỉnh Quảng Bình thảo luận về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

Phát biểu thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, bà Nguyễn Thị Tuyết Nga, Ủy viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, ĐBQH tỉnh Quảng Bình nhất trí với sự cần thiết và quan điểm sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ đã được thể hiện trong tờ trình của Chính phủ và nhất trí với báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Pháp luật. Bà Nguyễn Thị Tuyết Nga có thêm một số ý kiến góp ý với các cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan liên quan. Cụ thể:

“1. Đề nghị Luật phải đảm bảo quyền thân nhân quy định quyền nhân thân phù hợp với Luật Dân sự.

Luật sở hữu trí tuệ là một luật có vị trí rất quan trọng trong ngành Luật Dân sự phải đồng bộ, không được trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự như quy định tại Điều 4 của Bộ luật Dân sự 2005.  

Về sở hữu trí tuệ, trước hết là quyền nhân thân. Quyền nhân thân là cơ sở pháp lý để bảo vệ cho nhà sáng chế, phát minh, sáng tạo tồn tại với tư cách là một chủ thể độc lập trong cộng đồng. Điều 25 Bộ luật Dân sự định nghĩa: “Quyền nhân thân được quy định trong Bộ luật này là quyền dân sự gắn liền với mỗi cá nhân, không thể chuyển giao cho người khác...". Đặc điểm quan trọng nhất là quyền nhân thân gắn liền với một chủ thể nhất định và không thể chuyển dịch, chẳng hạn tác giả của một kịch bản phim có thể chuyển nhượng quyền sử dụng và khai thác cho nhà sản xuất phim, nhưng quyền mang tên tác giả của kịch bản phim không thể và không bao giờ bị mất. Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga đề nghị xem xét bỏ các quyền có thể chuyển dịch được tại Khoản 1, Khoản 2 của Điều 19 và chỉnh sửa các Điều 20 về quyền tài sản, Điều 21 và 22 về quyền tác giả theo hướng tôn trọng quyền nhân thân của người sáng tạo khoa học công nghệ và sáng tác văn học nghệ thuật, đồng thời rà soát sửa đổi các thuật ngữ này ở trong Luật này và Luật Điện ảnh (sửa đổi)

2. Đề nghị cân nhắc quy định Nhà nước là chủ sở hữu quyền tác giả ở Điều 42 của Dự thảo Luật.

Như quan điểm đã đề cập ở trên, để khuyến khích lao động sáng tạo và khẳng định rõ quyền nhân thân không thể chuyển nhượng thì cần tôn trọng tác giả bao giờ cũng là tác giả, gắn chặt với người trực tiếp sáng tác.

Nhà nước chi ngân sách, đầu tư nghiên cứu hoặc giao nhiệm vụ khoa học công nghệ, đặt hàng nghiên cứu thì Nhà nước có thể giữ vai trò là đại diện chủ đầu tư như những nhà đầu tư khác, cũng có thể là nhà sản xuất, có thể là đại diện chủ sở hữu đối với sản phẩm khoa học công nghệ hay văn học nghệ thuật, nhưng không thể là tác giả hoặc đồng tác giả, vì vậy không là “chủ sở hữu quyền tác giả” như Điều 42. Vì quy định như vậy không phù hợp với nguyên tắc của Luật Dân sự, vừa không khuyến khích được quyền tự do sáng tạo của những người trực tiếp nghiên cứu, sáng chế, phát minh.  

Bà Nguyễn Thị Tuyết Nga cũng nhấn mạnh thêm, Khoản 1 Điều 54 của Hiến pháp và các Điều 197,198 của Bộ luật Dân sự thì không có khái niệm “Sở hữu Nhà nước”, chỉ có khái niệm Nhà nước là “đại diện chủ sở hữu” hoặc “đại diện thực hiện quyền của chủ sở hữu”. Đó là các khái niệm khác nhau với những quyền năng khác nhau, không thể đồng nhất thành khái niệm “Sở hữu Nhà nước”. Tương tự như vậy, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga cũng đề nghị xem xét Điều 36 khi tác giả có cam kết hoặc thỏa thuận chuyển nhượng sản phẩm đối với các cá nhân, pháp nhân khác thì những người nhận chuyển nhượng có thể chủ sở hữu đối với sản phẩm nhưng không thể là chủ sở hữu quyền tác giả.

3. Về quyền đăng ký sáng chế, phát minh được tạo ra từ ngân sách Nhà nước.  

Bà Nguyễn Thị Tuyết Nga đồng ý với phương án 1 trong Dự thảo. Tuy nhiên, đề nghị quy định cụ thể hơn nữa nội dung của cả 5 Điều (86, 86a, 133a, 136a và khoản 6 Điều 139) theo hướng cần bảo đảm quyền sáng tạo của những người trực tiếp nghiên cứu, sáng chế, phát minh chứ không dừng lại ở tôn trọng sự chủ động của tổ chức chủ trì; đồng thời, bảo đảm kiểm soát có hiệu quả nguồn ngân sách, đến tính hiệu quả thiết thực của đầu tư ngân sách cho sáng chế phát minh, tránh hình thức, lãng phí. 

4. Về tác giả, đồng tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, tôi thấy Dự thảo đã sửa đổi rất nhiều điều và quy định rõ hơn về tác giả, đồng tác giả chủ sở hữu quyền tác giả, người biểu diễn, chủ sở hữu quyền liên quan trong các trường hợp chuyển nhượng, chuyển giao so với Luật hiện hành.

Tuy nhiên đây là vấn đề sẽ có diễn biến phức tạp trong thời gian tới, cần được quy định cụ thể hơn nữa trong Luật này đối với những quan hệ có tính ổn định như quy định về hợp đồng chuyển nhượng, chuyển giao, về đặt tên, sửa đổi tên, phân biệt giữa các khái niệm nhà sản xuất, chủ sở hữu… vì vậy cần quy định thật rõ ràng và cụ thể hơn những nội dung này, không nên không tiếp tục cho Chính phủ quy định và Dự thảo có 26 điều giao cho Chính phủ quy định chi tiết; cũng cần có rà soát để quy định các vấn đề đã được ổn định.

5. Vấn đề bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga đề nghị để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, tăng cường hiệu quả hoạt động hỗ trợ về sở hữu trí tuệ, khuyến khích lao động trí tuệ sáng tạo thì dự thảo sửa đổi luật lần này cần chú ý bổ sung cụ thể hơn vấn đề giải quyết tranh chấp về sở hữu trí tuệ. Đây cũng là vấn đề có tính thời sự cao trong phát triển kinh tế thị trường và trong mở rộng hội nhập quốc tế”.

Cuối phiên họp chiều nay, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề ĐBQH nêu.