"Tạo không gian pháp lý mới cho chính sách chuyển đổi năng lượng hóa thạch sang năng lượng xanh, năng lượng tái tạo" là yêu cầu của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp về dự án Luật Điện lực (sửa đổi), diễn ra sáng 15/7, tại Hà Nội.

Bảo đảm an ninh năng lượng nền kinh tế

Nhấn mạnh tính cấp thiết của sửa đổi Luật Điện lực, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, nhận diện rõ tồn tại, yếu kém, khoảng trống pháp luật trong lĩnh vực điện lực để hoàn thiện, bổ sung.

Tiếp thu các ý kiến đóng góp tại cuộc họp, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương chỉ rõ tồn tại, vướng mắc, khó khăn của doanh nghiệp, người dân, cơ quan quản lý nhà nước, quy định pháp luật… trong lĩnh vực điện lực, trước nhu cầu bảo đảm an ninh năng lượng nền kinh tế; đồng thời thực hiện cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo, năng lượng sạch.

Luật cần giải quyết mối quan hệ kinh tế thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa theo hướng tách bạch quản lý nhà nước với kinh doanh, sản xuất; tạo lập hành lang pháp lý cho hoạt động nghiên cứu, tiếp nhận, chuyển giao công nghệ mới về năng lượng; phát triển và xuất khẩu điện gió ngoài khơi, sản xuất nhiên liệu xanh như hydro xanh, amoniac xanh.

Yêu cầu tập trung làm rõ 3 nhóm vấn đề lớn, Phó Thủ tướng cho biết nhóm chính sách lớn, quan trọng và khó khăn nhất là phát triển thị trường điện theo thể chế kinh tế thị trường, cạnh tranh, minh bạch từ lựa chọn các nhà đầu tư dự án điện đến phương án tính giá điện bán cho người dùng.

Cùng với đó là nhóm chính sách chuyển đổi nguồn điện năng lượng hóa thạch sang các nguồn nhiên liệu phát thải thấp hoặc năng lượng tái tạo; giảm bớt tác động tiêu cực trong quá trình chuyển đổi năng lượng đến doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế.

Liên quan đến nhóm chính sách về hoạt động nghiên cứu, chuyển giao, làm chủ, phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số đối với ngành công nghiệp điện lực, Phó Thủ tướng nhấn mạnh nhiệm vụ hình thành các trung tâm công nghiệp điện năng lượng tái tạo, điện gió ngoài khơi.

Phó Thủ tướng lưu ý Bộ Công Thương quan tâm đến các quy định sử dụng hiệu quả, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường; chiến lược phát triển Việt Nam trở thành trung tâm năng lượng của khu vực và thế giới; vai trò của nhà nước trong bảo đảm an toàn hệ thống, khuyến khích phát triển điện nền (pin lưu trữ điện, thủy điện tích năng, điện hạt nhân an toàn) để tăng tỷ lệ huy động điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới.

Xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài cho biết dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về đổi mới cơ chế, chính sách nhằm xây dựng thị trường năng lượng đồng bộ, cạnh tranh, minh bạch, đa dạng hóa hình thức sở hữu và phương thức kinh doanh; áp dụng giá thị trường với mọi loại hình năng lượng.

Đồng thời thúc đẩy đầu tư, khai thác điện gió, điện mặt trời và các dạng năng lượng tái tạo khác; luật hóa việc điều hành giá điện; thu hút đầu tư nước ngoài cho phát triển xanh, chuyển dịch năng lượng.

Việc sửa đổi, bổ sung Luật Điện lực để kịp thời điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong thực tiễn hoạt động điện lực và sử dụng điện.

Dự thảo luật gồm 9 chương, 119 điều; quy định về quy hoạch phát triển và đầu tư xây dựng dự án điện lực; phát triển điện năng lượng tái tạo và điện năng lượng mới; giấy phép hoạt động điện lực; thị trường điện lực, hoạt động mua bán điện; trách nhiệm, quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân hoạt động điện lực và sử dụng điện; vận hành, điều độ hệ thống điện quốc gia; bảo vệ công trình điện lực và an toàn trong lĩnh vực điện; quản lý nhà nước về điện lực.

Đáng chú ý, về quy hoạch phát triển điện lực và đầu tư xây dựng dự án điện lực, dự thảo Luật bổ sung thẩm quyền, trách nhiệm của các cơ quan quản lý trong lập, trình phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch và kế hoạch thực hiện; theo dõi tiến độ dự án nguồn điện; cơ chế xử lý các dự án chậm tiến độ; trường hợp đầu tư dự án khẩn cấp nhằm giải quyết vấn đề bức thiết về bảo đảm an ninh năng lượng; cụ thể hóa đối tượng khi lựa chọn nhà đầu tư dự án nguồn điện.

Phát triển điện năng lượng tái tạo và điện năng lượng mới được xây dựng mới hoàn toàn nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về vấn đề này, đặc biệt là điện tự sản, tự tiêu, điện gió ngoài khơi.

Cùng với đó, hoạt động mua bán điện được bổ sung hợp đồng kỳ hạn điện, mua bán điện trực tiếp, sửa đổi cách tính và điều chỉnh giá bán điện...Các quy định về vận hành, điều độ hệ thống điện quốc gia được bổ sung một số điểm mới về nguyên tắc hoạt động, liên kết với lưới điện nước ngoài, quản lý nhu cầu điện.

Tại cuộc họp, các đại biểu tập trung thảo luận liên quan đến công trình lưới điện trong danh mục quy hoạch có cấp áp từ 220kV trở xuống, đi qua địa bàn 2 tỉnh trở lên; chính sách đối với điện gió ngoài khơi; quy định hạn chế tiếp cận thị trường của nhà đầu tư nước ngoài đối với điện gió ngoài khơi; chính sách đối với điện mặt trời mái nhà, điện gió quy mô nhỏ phục vụ nhu cầu sinh hoạt của hộ gia đình và trụ sở cơ quan nhà nước, công trình công cộng.

Phân tích một số vấn đề lớn đang đặt ra đối với lĩnh vực điện lực, một số ý kiến cho rằng còn vướng mắc trong thẩm quyền quản lý giữa Trung ương, địa phương và chưa có quy trình thực hiện rõ ràng khi thực hiện đầu tư các dự án điện (nguồn điện, hạ tầng truyền tải) với sự tham gia của cả doanh nghiệp nhà nước và tư nhân.

Trong khi đó, cơ chế, chính sách phát triển điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới, nhất là điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối, điện rác… còn thiếu. Thị trường điện chưa đáp ứng việc triển khai thị trường bán lẻ điện cạnh tranh.

Các nội dung về an toàn công trình nguồn điện (thủy điện, điện năng lượng tái tạo), sử dụng điện cần được quy định đầy đủ hơn./.